GDP là gì? Giải đáp tất tần tật từ A->Z chỉ số kinh tế này

Chắc hẳn bạn đã từng nghe qua về thuật ngữ GDP không ít lần. Nhưng GDP là gì? Cách tính chỉ số này như thế nào? Thì không phải ai cũng nắm rõ. Đây là một thuật ngữ vô cùng quen thuộc và phổ biến trong lĩnh vực kinh tế – tài chính. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng theo chân các chuyên gia tài chính của Chanh Tươi Reivew đào sâu hơn tìm hiểu tất tần tật từ A→Z từ khái niệm GDP, phân loại GDP, hạn chế GDP, cách tính cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số tài chính này nhé.

GDP là gì? 

GDP là viết tắt của Gross Domestic Product, có nghĩa là tổng sản phẩm nội địa hay tổng sản phẩm quốc nội. Đây là một chỉ số kinh tế dùng để đo lường tổng giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định, thường là một năm hoặc một quý. GDP là một trong những chỉ số quan trọng để đánh giá sự phát triển và năng lực cạnh tranh của một nền kinh tế.

GDP có ý nghĩa và vai trò rất lớn trong kinh tế vĩ mô. GDP cho biết quy mô và tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế, giúp so sánh giữa các quốc gia và các khu vực khác nhau. GDP cũng là một chỉ số để xác định mức độ giàu nghèo, chất lượng sống và hiệu quả sử dụng nguồn lực của một quốc gia. Ngoài ra, GDP còn liên quan đến các chỉ số khác như CPI, GNP, HDI, PPP... để đánh giá toàn diện hơn về kinh tế và xã hội của một quốc gia.

Phân loại GDP

Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) là một chỉ số kinh tế quan trọng để đo lường sự phát triển của một quốc gia. GDP có thể được phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau, như sau:

• Theo phương pháp tính: 

Có ba phương pháp chính để tính GDP là phương pháp chi tiêu, phương pháp thu nhập và phương pháp sản xuất. Các phương pháp này đều dựa trên nguyên tắc cân bằng giữa tổng giá trị sản xuất và tổng giá trị sử dụng của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng trong nền kinh tế .

• Theo mức giá: 

Có hai loại GDP là GDP danh nghĩa và GDP thực. GDP danh nghĩa là giá trị thị trường của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được tính theo mức giá hiện hành trong một năm cụ thể. GDP thực là giá trị thị trường của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được tính theo mức giá cố định của một năm cơ sở, thường là năm gần nhất có số liệu thống kê. GDP thực cho phép so sánh sự tăng trưởng kinh tế qua các năm bằng cách loại bỏ ảnh hưởng của lạm phát .

• Theo quy mô: 

Có hai loại GDP là GDP tổng và GDP bình quân đầu người. GDP tổng là tổng giá trị của hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất trong một quốc gia trong một năm. GDP bình quân đầu người là chỉ số được tính bằng cách chia GDP tổng cho số dân của quốc gia đó. GDP bình quân đầu người thể hiện mức độ giàu nghèo của người dân trong một quốc gia .

• Theo mục tiêu: 

Có một loại GDP mới được gọi là GDP xanh. GDP xanh là chỉ số kinh tế bao gồm cả các yếu tố liên quan đến môi trường và tài nguyên thiên nhiên, như lượng khí thải carbon, sự suy thoái đất, sự biến đổi khí hậu... GDP xanh nhằm đánh giá sự phát triển bền vững của một quốc gia.

GDP bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào?

GDP là gì? GDP sẽ bị ảnh hưởng bởi những yếu tố nào? Thì ra có thế thấy, đây là chỉ số bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, tuy nhiên có ba yếu tố chính ảnh hưởng lớn nhất đến chỉ số GDP, bao gồm:

1. Dân số:

Dân số đóng vai trò là nguồn cung cấp lao động để tạo ra sản phẩm và dịch vụ, cũng như là đối tượng tiêu thụ của các sản phẩm và dịch vụ này. Sự tương tác giữa dân số và GDP không thể tách rời. Dân số là một trong những yếu tố quan trọng để tính toán GDP bình quân đầu người.

2. Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI):

FDI (Foreign Direct Investment) là chỉ số đầu tư trực tiếp của các nhà đầu tư nước ngoài, bao gồm vốn, thiết bị sản xuất, cơ sở hạ tầng... FDI có thể góp phần tăng GDP của một quốc gia.

3. Lạm phát:

Lạm phát là hiện tượng tăng giá của hàng hóa và dịch vụ theo thời gian, dẫn đến mất giá trị của một loại tiền tệ. Việc chấp nhận mức độ lạm phát nhất định có thể hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, tuy nhiên, nếu mức độ lạm phát quá cao sẽ dẫn đến khủng hoảng kinh tế. Vì vậy, chính phủ luôn phải có các chính sách để kiểm soát mức độ lạm phát.

Chỉ số GDP ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế quốc gia?

Chỉ số GDP là một trong những chỉ tiêu quan trọng để đánh giá sự phát triển của nền kinh tế quốc gia. Chính vì GDP thể hiện tổng giá trị thị trường của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong lãnh thổ của một quốc gia nên GDP phản ánh khả năng sản xuất và cung ứng của một quốc gia, cũng như nhu cầu và tiêu thụ của người dân. 

GDP có ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế quốc gia bởi vì nó thể hiện khả năng sản xuất và tăng trưởng kinh tế của một quốc gia. Nếu GDP tăng, nghĩa là sản xuất hàng hóa và dịch vụ trong quốc gia đó cũng tăng. Điều này thường dẫn đến tăng trưởng kinh tế, tạo việc làm, cải thiện chất lượng cuộc sống và thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước.

Ngược lại, nếu GDP giảm, điều này thường dẫn đến suy thoái kinh tế, tăng tỷ lệ thất nghiệp và giảm chất lượng cuộc sống của người dân. Do đó, việc đạt được một mức GDP cao là mục tiêu quan trọng của các chính phủ và doanh nghiệp trong nhiều quốc gia.

Ngoài ra, GDP còn đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá tiềm năng phát triển của một quốc gia, giúp các nhà đầu tư nước ngoài đưa ra quyết định đầu tư phù hợp.

Chỉ tiêu này cho biết mức độ giàu nghèo của một quốc gia so với các quốc gia khác. GDP ảnh hưởng tới sự cạnh tranh và hợp tác của quốc gia với thế giới. GDP là một chỉ tiêu được sử dụng để so sánh kích thước và sức mạnh kinh tế của các quốc gia trên thế giới. 

Chính phủ của mỗi quốc gia cũng dựa vào chỉ số GDP để ban hành các chính sách tiền tệ phù hợp với tình hình kinh tế của đất nước.

Hạn chế của chỉ số GDP là gì?

Chỉ số GDP là một công cụ quan trọng để đánh giá tình hình kinh tế của một quốc gia, nhưng nó cũng có những hạn chế mà chúng ta cần lưu ý. Dưới đây là một số hạn chế của chỉ số GDP:

• GDP không phản ánh được sự phân bổ thu nhập giữa các nhóm dân cư khác nhau trong xã hội. Một quốc gia có GDP cao nhưng có thể có nhiều người nghèo và bất bình đẳng thu nhập lớn.
• GDP không tính được giá trị của các hoạt động sản xuất không thông qua thị trường, như tự cung tự cấp, làm việc tình nguyện, hoạt động phi chính thức hay kinh tế ngầm. Những hoạt động này có thể góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân nhưng lại không được thể hiện trong GDP.
• GDP không tính được chi phí xã hội của các hoạt động kinh tế, như ô nhiễm môi trường, tiêu hao tài nguyên thiên nhiên, mất mát văn hóa truyền thống... Những chi phí này có thể làm giảm giá trị thực của GDP và ảnh hưởng đến sự bền vững của nền kinh tế.
• GDP không phản ánh được chất lượng của các sản phẩm và dịch vụ được sản xuất. Một quốc gia có thể có GDP cao do sản xuất nhiều hàng hóa và dịch vụ nhưng chất lượng của chúng có thể thấp hoặc không phù hợp với nhu cầu của người tiêu dùng.
• GDP không phản ánh được sự biến động của giá cả trong thời gian. Nếu giá cả tăng cao (lạm phát), GDP danh nghĩa sẽ tăng nhưng GDP thực tế sẽ giảm do mua được ít hàng hóa và dịch vụ hơn. Ngược lại, nếu giá cả giảm (giảm phát), GDP danh nghĩa sẽ giảm nhưng GDP thực tế sẽ tăng do mua được nhiều hàng hóa và dịch vụ hơn.

Vì vậy, để đánh giá toàn diện sự phát triển kinh tế và xã hội của một quốc gia, chúng ta không nên chỉ dựa vào chỉ số GDP mà cần xem xét thêm các chỉ số khác, như chỉ số phát triển con người (HDI), chỉ số bình đẳng giới (GII), chỉ số hạnh phúc (HPI)...

Công thức tính chỉ số GDP là gì?

Để tính chỉ số GDP, hiện nay có 3 phương pháp thông dụng nhất được áp dụng, tuy nhiên dù tính theo cách nào thì kết quả sẽ như nhau.

1 .Phương pháp sản xuất

Theo góc độ sản xuất, GDP là tổng giá trị gia tăng của toàn bộ sản phẩm và dịch vụ được sản xuất trong một thời gian nhất định.

Công thức tính GDP theo phương pháp này là: GDP = Giá trị gia tăng + Thuế nhập khẩu

Trong đó: giá trị gia tăng của từng ngành kinh tế bao gồm thu nhập của người sản xuất, tiền lương, bảo hiểm, khấu hao tài sản cố định, thuế sản xuất, giá trị thặng dư,...

2. Phương pháp sử dụng cuối cùng

Theo góc độ sử dụng hoặc chi tiêu, GDP bao gồm tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình, tiêu dùng cuối cùng của chính phủ, tích lũy tài sản và chênh lệch xuất - nhập khẩu của một đất nước.

Công thức tính GDP theo phương pháp này là: GDP = C + I + G + NX, trong đó:

• C: Tổng giá trị tiêu dùng cho sản phẩm và dịch vụ của các hộ gia đình trong quốc gia đó
• I: Tổng giá trị tiêu dùng của các nhà đầu tư
• G: Tổng giá trị chi tiêu của chính phủ
• NX: Chênh lệch giữa giá trị xuất khẩu và nhập khẩu của một đất nước.

3. Phương pháp thu nhập

Xét về góc độ thu nhập, GDP gồm thu nhập của người lao động, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định dùng cho sản xuất và giá trị thặng dư sản xuất trong kỳ của một đất nước.

Công thức tính GDP theo phương pháp này là: GDP = W + R + I + Pr + Ti + De

Trong đó:

• W: Tiền lương
• R: Tiền thuê
• I: Tiền lãi
• Pr: Lợi nhuận
• Ti: Các khoản thuế dịch vụ, hàng hóa bán trên thị trường và trợ cấp của chính phủ cho sản xuất (thuế gián thu ròng).
• De: Khấu hao tài sản cố định.

Cách tính tốc độ tăng trưởng GDP

GDP là gì? Cách tính tốc độ tăng quý, 6 tháng, 9 tháng, năm

Tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước quý, 6 tháng, 9 tháng, năm (kỳ) là tỷ lệ phần trăm tăng lên của tổng sản phẩm trong nước (GDP) của kỳ này so với của cùng kỳ năm trước.

Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước được tính theo giá so sánh theo công thức sau:

Tốc độ tăng trưởng 

Trong đó:

• GDPn1: Là GDP theo giá so sánh của quý, 6 tháng, 9 tháng hoặc năm báo cáo.
• GDPn0: Là GDP theo giá so sánh của quý, 6 tháng, 9 tháng hoặc năm trước năm báo cáo.

Cách tính tốc độ tăng trưởng GDP bình quân theo thời kỳ (nhiều năm)

Công thức tính:

Trong đó:

• dGDP: Tốc độ tăng GDP bình quân năm thời kỳ; từ sau năm gốc so sánh đến năm thứ n.
• GDPn: GDP theo giá so sánh năm cuối (năm thứ n) của thời kỳ nghiên cứu.
• GDP0: GDP theo giá so sánh năm gốc so sánh của thời kỳ nghiên cứu.
• n - Số năm tính từ năm gốc so sánh cho đến năm báo cáo.

Theo Tổng cục Thống kê, GDP quý III/2022 của Việt Nam tăng trưởng 13,67% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung GDP 9 tháng năm 2022 tăng 8,83% so với cùng kỳ năm trước.

Xem thêm:

• Quỹ vàng SPDR là gì? Hướng dẫn theo dõi quỹ vàng GOLD TRUST
• Myfxbooks là gì? Hướng dẫn liên kết tài khoản và sử dụng

Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết. Hy vọng với những thông tin mà Chanh Tươi Review cung cấp bạn đã phần nào hiểu về chỉ số kinh tế GDP là gì cũng như cách tính chỉ số này rồi nhé