Ngỡ ngàng với bệnh u nang buồng trứng khi mang thai

Một số chị em rất lo sợ vì mình bị mắc bênh u lang buồng trứng khi mang thai. Tỉ lệ người mang thai mắc u lang buồng trứng của phụ nữ ở nước ta chiếm một tỉ lệ khá cao. 

Do đó chúng ta cần trang bị cho mình những kiến thức về căn bệnh này, dấu hiệu và cách phòng tránh u lang buồng trứng trong giai đoạn thai kỳ. Cùng chúng tôi tổng hợp tất cả các thông tin cần biết về căn bệnh này khi mang thai nhé.

U lang buồng trứng theo y khoa là một loại u lành tính xảy ra ở chị em phụ nữ trong bất kỳ độ tuổi nào. Tuy căn bệnh này không gây ra nguy hiểm gì nhưng chị em cũng không nên xem thường nó, vì những triệu chứng nó gây ra trong thời kỳ mang thai có thể khiến chị em "đau khổ". Mang thai mắc u lang buồng trứng có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý của chị em.

1. Dấu hiệu gây ra u lang buồng trứng

Dấu hiệu u buồng trứng khi mang thai cũng giống như người bình thường không có thai là thường không rõ triệu chứng ở giai đoạn đầu. Người bệnh có thể chỉ có những dấu hiệu mơ hồ như đau lưng, hơi căng bụng, trằn bụng, thấy bụng to hơn,...

U lang buồng trứng có thể gây đau bụng, tức bụng ở phụ nữ.

Thường thai phụ chỉ cảm thấy đau trằn nhẹ bụng dưới, tức tức bụng hoặc đau lưng, mỏi lưng…. Các triệu chứng xuất hiện khi có biến chứng của u như:

• Không đi tiểu được, sốt cao, đau lưng khi u chèn ép gây nhiễm trùng đường tiết niệu, khó thở khi u to chèn ép cơ hoành.
• Đột ngột đau bụng, sốt hoặc có dấu nhiễm độc khi u bị vỡ hoặc bị xoắn.
• Gầy yếu, sụt cân, bụng to nhanh khi u hóa ác tính.

Một số trường hợp có thể xuất hiện các dấu hiệu như xuất huyết âm đạo bất thường, rối loạn kinh nguyệt, đau vùng chậu (bụng dưới và hai hố chậu) liên tục hoặc từng cơn, lan ra sau lưng hoặc lan xuống hai đùi, nôn, buồn nôn... Nếu u nang lớn thường dễ gây chèn ép trực tràng hoặc bàng quang, làm rối loạn tiểu tiện,...

Tuy nhiên, chị em cần lưu ý rằng, các triệu chứng này có thể là triệu chứng của một bệnh lý khác như bệnh phụ khoa (viêm nhiễm, u xơ tử cung) hoặc khối u của một bệnh lý khác ở vùng bụng. Vì vậy khi có biểu hiện bất thường chị em nên đi khám.

Nên đi khám bác sĩ nếu thấy cơ thể có dấu hiệu bất thường.

2. Nguyên nhân dẫn đến u lang buồng trứng

Có 5 nguyên nhân chính dẫn tới việc mang thai mắc u lang buồng trứng hoặc ở người không mang thai là:

Nguyên nhân 1: Nang trứng phát triển không đầy đủ, không hấp thụ được các chất lỏng trong buồng trứng.

Điều này dẫn đến u nang – hình thức phổ biến nhất của u nang buồng trứng. Thông thường thì các u nang không có triệu chứng và chúng biến mất một cách tự nhiên trong vòng một vài tuần. Hiếm khi xuất huyết vỡ, hoặc xoắn có thể gây ra cơn đau cấp tính.

Nguyên nhân 2: Mạch máu của nang trứng bị vỡ dẫn đến u nang xuất huyết.

Xuất huyết u nang không phải là không phổ biến, nhưng chúng thường không có triệu chứng. Khi vỡ sẽ gây đau cấp tính trong bụng.

Nguyên nhân 3: Thể vàng phát triển dẫn đến kinh nguyệt kéo dài.

Thể vàng (đơn vị chức năng của buồng trứng) trong u nang hoạt động vượt tuyến làm cho chu kì kinh nguyệt kéo dài, kèm theo chảy máu nặng (giống các dấu hiệu đe dọa xảy thai). Trong những trường hợp hiếm khi xảy ra, các nang trứng bị vỡ, gây đau cấp tính ở bụng khiến cho các hình ảnh lâm sàng của thai ngoài tử cung bị xáo trộn.

Nguyên nhân 4: Dư thừa chorionic gonadotropin (HCG) dẫn đến u nang lutein.

Dư thừa chorionic gonadotropin là do:

• Các khối u xuất hiện trong thời kì thai nghén.
• Rối loạn HCG để kích thích rụng trứng.

Những khối u nang một sẽ tự biến mất một cách tự nhiên sau khi các khối u trong kì mang thai bị loại bỏ hoặc ngưng điều trị HCG.

Nguyên nhân 5: Sự kích thích buồng trứng của các hormone luteinizing (LH).

Sự rối loạn nội tiết ở buồng trứng dẫn tới kết quả là buồng trứng đa nang. Biểu hiện lâm sàng của buồng trứng đa nang là:

• Gia tăng bệnh béo phì.
• Chu kỳ kinh nguyệt không đều.
• Vô sinh (do không có sự rụng trứng).
• Nam tính như: quá nhiều lông trên mặt (do dư thừa của androgen).

Gia tăng bệnh béo phì có thể dẫn tới u lang buồng trứng.

3. U lang buồng trứng có nguy hiểm với phụ nữ có thai hay không?

Khi mang thai có hai loại u nang buồng trứng là nang hoàng thể và nang bệnh lý.

Nang hoàng thể: Do thay đổi hormone nội tiết khi có thai, là nang sinh lý, thường sẽ tự mất đi sau 12 tuần thai, một số trường hợp nang to, nhiều có thể gây đau bụng hoặc biến chứng chảy máu trong nang hoặc xoắn nang, bị u nang buồng trứng ảnh hưởng không tốt cho cả thai nhi và mẹ. Vì nếu trong quá trình khi mang thai, nếu u nang buồng trứng có biến trứng xoắn, vỡ nang thì dễ gây sảy thai hoặc đẻ non, thậm chí khối u hoại tử gây tử vong cho người mẹ,...

Ngoài ra, u nang buồng trứng cũng có thể dẫn tới vô sinh nếu tổ chức buồng trứng bị hủy hoại hoàn toàn. Một số trường hợp, bệnh nhân có thai nhưng do buồng trứng mắc bệnh nên nang noãn phát triển không tốt, gây sảy thai.

Ngoài ra, khối u buồng trứng có thể cản trở sự bình chỉnh ngôi thai do khối u của buồng trứng chèn ép vào tử cung khiến ngôi thai bất thường như ngôi ngang, ngôi ngược…và có thể cản trở tiến triển quá trình chuyển dạ nên phải mổ lấy thai.

U lang buồng trứng có thể gây nguy hiểm với phụ nữ có thai.

4. Ảnh hưởng của u lang buồng trứng tới thai nhi

Nếu bệnh nhân bị u nang buồng trứng mà có thai, thì có thể ảnh hưởng tới phát triển của thai nhi như tăng nguy cơ sẩy thai do u to có thể sẽ chèn ép vào tử cung, sẽ kích thích tử cung co bóp gây sẩy, hoặc do bất thường về rối loạn tiết hormone.

Ngoài ra, u nang buồng trứng còn cản trở thai nhi bình chỉnh trong tử cung. Thông thường, đến tháng thứ 7 hay thứ 8, đầu thai nhi phải quay xuống dưới để dễ ra ngoài khi sinh. Nếu u lớn, nó có thể chèn vào tử cung, ép tử cung vào thành bụng khiến thai nhi không thể quay đầu được, gây đẻ khó.

Trong quá trình thai nghén cũng ảnh hưởng không tốt đến u nang buồng trứng. Khi không có thai, khối u thường nằm trong lòng tiểu khung. Nhưng khi có thai, tử cung lớn dần đã đẩy khối u vào trong ổ bụng. Ruột di động làm cho khối u bị xoắn, gây nên bệnh cảnh cấp cứu ngoại khoa, cần mổ gấp.

U lang buồng trứng lúc mang thai có thể gây ảnh hưởng tới thai nhi.

5. Các biến chứng của u lang buồng trứng khi có thai

• Biến chứng chèn ép khi đang mang thai: u to, dạng đặc có thể chèn ép lên tử cung cản trở sự phát triển của tử cung đang mang thai nhi, chèn ép lên ruột, bàng quang gây bí tiểu, tiểu lắt nhắt, chèn ép lên ruột làm tăng tình trạng táo bón của thai phụ. U có thể chèn ép lên niệu quản làm thận ứ nước gây viêm đài bể thận, suy thận.
• U bị vỡ khi u là dạng dịch và u bị tử cung, các cơ quan vùng chậu chèn ép làm vỡ u.
• UBT trở thành u tiền đạo gây đẻ khó phải mổ lấy thai.
• Biến chứng xoắn: thường gặp với loại u có cuống, nhưng kích thước nhỏ mà tỷ trọng nặng như u bì buồng trứng. Biến chứng xoắn thường gặp ở thời kỳ hậu sản khi sản phụ vừa sanh xong, kích thước tử cung thu nhỏ lại làm ổ bụng trống và u sẽ dễ bị xoắn cuống.
• Biến chứng hóa ác tính: tùy từng loại u mà biến chứng này có các tỷ lệ khác nhau. Tỷ lệ ung thư của u buồng và thai từ 1/10.000 đến 1/25.000. Biến chứng hóa ác tính có thể xảy ra khi vừa có khối u xuất hiện hoặc sau một thời gian u nằm trong ổ bụng mà không được phát hiện và phẫu thuật cắt bỏ khối u sớm. Trong khi thai phụ mang thai, u vẫn có thể hóa thành ung thư buồng trứng theo diễn tiến của một ung thư buồng trứng và đây là một vấn đề phức tạp và tiên lượng xấu cho cả hai mẹ con.

Biến chứng ác tính của u lang có thể gây nguy hiểm cho cả mẹ và bé.

6. Xử trí với u lang buồn trứng khi mang thai

• Chuẩn bị mang thai: Các chị em nên đi khám tổng quát, kiểm tra sức khỏe, trong đó phải khám phụ khoa và siêu âm vùng chậu.
• Khám thai sớm ở 3 tháng đầu thai kỳ nếu phát hiện có khối u buồng trứng thực thể. Thực hiện các xét nghiệm huyết thanh, siêu âm dự đoán mức độ lành ác của khối u. Không phẫu thuật trong 3 tháng đầu nếu qua các đánh gía y học cho thấy u đang lành tính. Vì phẫu thuật ở 3 tháng đầu thai kỳ có nguy cơ sẽ sẩy thai và sẽ không tốt cho bé vì mẹ sử dụng nhiều thuốc men ở thời điểm này. Sẽ phẫu thuật vào 3 tháng giữa thai kỳ. Trong trường hợp nghi ngờ u ác tính hoặc có biến chứng khác như vỡ, xoắn…thì sẽ phẫu thuật ngay, ở bất kỳ thời điểm nào của thai nghén.
• Thời điểm phẫu thuật tốt nhất là 3 tháng giữa thai kỳ: lúc này hoàng thể thai kỳ do buồng trứng tiết ra đã hết nhiệm vụ. Sự nuôi dưỡng thai nhi sẽ do bánh nhau đảm nhận. Trong 3 tháng giữa tử cung ít bị nhạy cảm để gây nên cơn gò tử cung, phẫu thuật sẽ an toàn hơn. Phải phẫu thuật u buồng trứng vì tính chất nặng nề của những biến chứng và y học không thể tiên lượng được đến thời điểm nào thì một khối u buồng trứng lành tính sẽ có những biến chứng, đặc biệt là biến chứng hóa ung thư. Vì vậy phải phẫu thuật, đem khối u ra khỏi ổ bụng và thực hiện xét nghiệm giải phẫu bệnh lý, quan sát các tế bào khối u dưới kính hiển vi điện tử bằng phương pháp chuyên biệt mới khẳng định được là u loại nào, đã hóa ác tính hay chưa. Nếu kết quả giải phẫu bệnh lành tính, thai phụ sẽ tiếp tục dưỡng thai, quá trình thai nghén sẽ bình thường như những thai phụ không có khối u buồng trứng. Nếu kết quả là ung thư buồng trứng thì vấn đề quan trọng là cứu mẹ. Vì thời gian tính rất quan trọng trong quyết định tiên lượng sống còn và tuổi thọ của người mẹ. Do đó, phẫu thuật lại để lấy thai, cắt buồng trứng còn lại và điều trị hóa chất, xạ trị cho là vấn đề phải cân nhắc và tính toán thật cụ thể, khoa học và cho cả tính nhân văn nữa.
• Nếu u buồng trứng phát hiện vào 3 tháng cuối thai kỳ: U dự đoán lành tính: chờ chuyển dạ tự nhiên, nhưng lưu ý u có thể trở thành u tiền đạo làm cản trở cuộc sanh, không sinh được phải mổ lấy thai. Trong khi mổ lấy thai, có thể mổ lấy luôn khối u. Nếu u dự đoán ác tính: sử dụng thuốc hỗ trợ phổi cho thai và tiến hành phẫu thuật lấy khối u khi thai đủ trưởng thành, có thể sống, khỏe mạnh sau khi được sinh ra.
• Sau sinh có u buồng trứng: u dễ có biến chứng trong thời kỳ hậu sản, thường phẫu thuật giai đoạn này an toàn cho mẹ và con hơn.

Sau phẫu thuật, khối u được gửi đến phòng xét nghiệm Giải phẫu bệnh lý để xác định là khối u lành tính hay ác tính, là loại khối u gì? Từ đó sẽ có hướng tiên lượng và điều trị thích hợp sau khi phẫu thuật.

Bất cứ u buồng trứng thực thể nào cũng có tiềm năng hóa ác tính, là một biến chứng nguy hiểm nhất cho chị em phụ nữ nhất là phụ nữ mang thai có u. Chị em nên phân biệt dấu hiệu bị bênh với các triệu chứng mai thai khác để phát hịện, chẩn đoán sớm để được điều trị kịp thời. Đây là một thách thức cho ngành y tế cũng như trong cộng đồng phụ nữ mang thai. Việc tầm soát không khó khăn và tương đối đơn giản bằng thăm khám và siêu âm nhưng thường không được chị em phụ nữ nhất là chị em có thai chú ý và quan tâm. Chỉ cần chị em đi đến cơ sở y tế để khám kiểm tra phụ khoa trước khi mang thai và vào 3 tháng đầu của thời kỳ thai nghén là có thể an tâm chăm lo sức khỏe của cả hai mẹ con trong suốt quá trình mang thai 40 tuần lễ.

Ngay cả những phụ nữ không mang thai, chị em cũng cần phải khám phụ khoa, siêu âm định kỳ để phát hiện sớm nếu có u buồng trứng và phẫu thuật lấy khối u kịp thời trước khi u gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Nên khám phụ khoa định kỳ để phát hiện bệnh sớm nhất.

7. Cách phòng ngừa bệnh u lang buồng trứng 

Không nên lạm dụng quá nhiều thuốc, tình trạng béo phì cùng chế độ ăn uống mất cân bằng là những yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến tình trạng u nang buồng trứng

Khám phụ khoa định kỳ hàng năm hoặc 6 tháng/lần là một trong những cách tốt nhất để chị em kịp thời phát hiện và điều trị sớm u nang buồng trứng. Bởi một trong những nguyên nhân có thể gây vô sinh là u nang buồng trứng. Bởi u nang buồng trứng càng được phát hiện sớm thì càng ít có nguy cơ ảnh hưởng đến chức năng làm mẹ của người phụ nữ.

Chế độ ăn uống khoa học giúp phòng ngừa bệnh u lang buồng trứng.

Tóm lại, các chị em không nên quá lo lắng khi bị u nang buồng trứng trong thời kỳ mang thai. Cần tập trung ăn uống bổ sung chất dinh dưỡng cho cả mẹ và con, có kế hoạc khám bác sĩ định kỳ để phát hiện bệnh và có phương pháp điều trị sớm nhất.

U lang buồng trứng khi mang thai không phải là căn bệnh nan giải với điều kiện y tế nước ta hiện nay. Vì thế chị em không cần lo ngại mà hãy giữ tinh thần thật thoải mái. Chúc các chị em mẹ tròn con vuông!