Bệnh viêm tai giữa ở trẻ em và những điều nên biết

Căn bệnh viêm tai giữa ở trẻ em cũng rất phổ biến như các chứng sốt hay cảm lạnh thông thường. Theo thống kê từ cơ sở y tế, cứ 4 trẻ dưới 3 tuổi thì lại có đến 3 trẻ mắc bệnh này. Viêm tai giữa ở trẻ có nguy hiểm như thế nào? Cùng chúng tôi thảo luận vấn đề này nhé.

Bệnh viêm tai giữa ở trẻ em có thể được chữa khỏi rất đơn giản. Tuy nhiên nếu không theo dõi và lơ là điều trị thì có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng gây nguy hiểm cho trẻ. Một số trường hợp có thể dẫn đến tai biến, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình sinh trưởng của trẻ.

1. Các kiến thức căn bản về tai

Viêm tai giữa thường xảy ra ở trẻ nhỏ.

Hãy tưởng tượng bạn đang cảm nhận độ rung của loa khi nghe một CD yêu thích của bé hoặc thấy cổ họng rung lên khi nói. Chính âm thanh gồm các sóng năng lượng vô hình đã tạo ra các rung động này. Mỗi khi nghe thấy âm thanh, các cấu trúc trong tai sẽ hoạt đồng đồng thời để đảm bảo đưa thông tin tới não.

Tai có hai nhiệm vụ, lắng nghe và giữ thăng bằng. Nó gồm 3 phần: tai ngoài, tai giữa và tai trong. Hoạt động nghe sẽ bắt đầu từ lúc sóng âm thanh đi xuyên qua không khí tới tai ngoài, còn gọi là loa tai, phần có thể nhìn thấy. Sau đó, các sóng âm thanh đi từ loa tai qua ống tai và vào tai giữa - bao gồm màng nhĩ (một lớp mô mỏng) và 3 xương nhỏ. Khi màng nhĩ rung, các xương nhỏ sẽ khuếch đại các rung động và mang chúng tới tai trong.

Tai trong có nhiệm vụ "phiên dịch" các rung động thành tín hiệu điện và gửi chúng tới dây thần kinh thính giác nối với não bộ. Khi các xung thần kinh đến não, chúng được "diễn giải" thành âm thanh.

Để hoạt động bình thường, tai giữa phải có áp suất giống như môi trường bên ngoài. Điều này được duy trì bởi vòi Ot-tát, một ống nhỏ nối tai giữa với phần sau của cổ họng nằm ở sau mũi.

Để không khí tiếp xúc được với tai giữa, vòi Ot-tát sẽ làm cân bằng áp suất không khí trong tai giữa và bên ngoài. Khi ngáp hay nuốt thức ăn, bạn thường thấy trong tai có tiếng "pop", đó là lúc vòi Ot-tát điều chỉnh áp suất không khí trong tai giữa. Nó cũng cho phép dẫn lưu nước nhầy từ tai giữa vào cổ họng.

Đôi khi vòi Ot-tát có thể bị suy chức năng. Ví dụ, khi trẻ bị lạnh hoặc dị ứng gây ảnh hưởng tới đường mũi, vòi Ot-tát sẽ tắc nghẽn do lớp niêm mạc trong ống bị sung huyết hoặc đông nghịt lớp nhày. Sự tắc nghẽn này sẽ làm cho dịch tích tụ trong tai giữa. Vi khuẩn và virus thâm nhập vào tai giữa qua ống Ot-tát cũng có thể bị "nhốt" ở đây. Chúng có thể sinh sôi trong chất dịch đọng và gây viêm tai.

Virus xâm nhập qua ống Ot-tát gây viêm tai giữa.

2. Bệnh viêm tai giữa là gì?

Đó là bệnh liên quan đến tình trạng viêm ở vùng tai giữa. Có một số dạng viêm tai giữa khác nhau. Khi khám viêm tai, bác sĩ thường chú ý tới dạng viêm tai giữa cấp - hiện tượng có dịch, điển hình là mủ, tích tụ trong tai giữa, gây đau, đỏ màng nhĩ và sốt.

Bệnh viêm tai giữa gây nhiều triệu chứng khó chịu cho trẻ.

Những dạng viêm tai giữa khác là mạn tính tự nhiên hoặc có dịch trong tai giữa tạm thời và không nhiễm khuẩn.

Lý do phân biệt các dạng viêm tai giữa khác nhau là vì nó liên quan đến việc lựa chọn cách điều trị. Không phải tất cả các dạng viêm tai giữa đều cần dùng kháng sinh.

3. Các mức độ viêm tai giữa ở trẻ

Có 3 thể hay mức độ viêm tai giữa ở trẻ:

• Viêm tai giữa xuất tiết: triệu chứng kín đáo, nhiếu khi tình cờ khám viêm mũi họng mới phát hiện.
• Viêm tai giữa sung huyết: triệu chứng khá điển hình: sốt, đau tai.
• Viêm tai giữa mủ: khi chảy mủ, các triệu chứng viêm cấp thường giảm. Khám cò thể thấy thủng màng nhĩ.

4. Triệu chứng viêm tai giữa ở trẻ

Khi bé bị viêm tai giữa cấp thì bé thường sốt, quất khóc, bỏ bù, kém ăn, nôn trớ. Rối loạn tiêu hóa: ăn không tiêu, đi ngoài phân lỏng. Trẻ lớn hơn có thể kêu đau tai, khó chịu, nghễnh ngãng. Chảy mủ tai, dịch tai thường xảy ra sau cùng khi các triệu chứng trên giảm.

Viêm tai giữa khiến trẻ quấy khóc, sốt,....

5. Nguyên nhân và cách điều trị viêm tai giữa ở trẻ

Trẻ thường bị viêm tai giữa trong 2-4 năm đầu tiên vì một số nguyên nhân sau:

Dưới 7 tuổi, hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển đầy đủ. Do đó, các em khó chống lại sự nhiễm trùng. Ngoài ra, có một số yếu tố khác dẫn tới bệnh viêm tai giữa ở trẻ, phổ biến nhất là việc tiếp xúc với khói thuốc lá, bú bình và đi nhà trẻ. Viêm tai giữa phổ biến ở bé trai hơn bé gái, đặc biệt là những em có tiền sử bệnh trong gia đình. Bệnh cũng thường xảy ra vào mùa đông - mùa của các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp trên và cảm lạnh. Dấu hiệu và triệu chứng của viêm tai giữa Biểu hiện bệnh có thể đi từ nhẹ đến nặng:

• Dịch trong tai giữa đọng nhiều, thúc ép lên màng nhĩ gây đau tai. Do đó, trẻ lớn có thể kêu tai, còn trẻ nhỏ thì có thể kéo giật tai mạnh, hoặc có biểu hiện khó chịu và khóc nhiều hơn bình thường.
• Tư thế nằm, nhai và bú có thể gây ra những cơn đau do sự thay đổi áp suất trong tai giữa. Vì thế, trẻ có thể ăn ít hơn hoặc khó ngủ.
• Nếu áp suất từ dịch tích tụ quá nhiều, nó có thể làm thủng màng nhĩ, dẫn tới rò rỉ dịch trong tai. Hiện tượng này sẽ làm giảm áp suất dưới màng nhĩ, khi đó trẻ sẽ bớt đau hơn.

Viêm tai giữa có thể gây đau tai cho trẻ.

Ngoài ra, chất dịch đọng trong tai giữa có thể gây cản trở đường truyền âm thanh, dẫn tới tình trạng khó nghe tạm thời. Hãy để ý nếu trẻ:

• Không có phản ứng với âm thanh yếu
• Bật to TV hoặc radio
• Nói to hơn
• Có biểu hiện mất tập trung ở trường

Một số triệu chứng khác của dạng viêm tai giữa cấp là sốt, buồn nôn, nôn, hoa mắt và chóng mặt. Bệnh viêm tai liên quan chặt chẽ với các bệnh viêm đường hô hấp trên. Vì thế, nó cũng có thể kèm theo các triệu chứng như ho, sổ mũi hoặc nghẹt mũi. Viêm tai giữa có lây? Bệnh viêm tai không truyền nhiễm, song do có liên quan đến chứng cảm lạnh (rất dễ lây lan) nên nó cũng có thể phát tán. Bệnh kéo dài trong bao lâu? Viêm tai giữa thường tự biến mất trong 2-3 ngày, thậm chí không cần bất kỳ liệu pháp đặc trị nào. Nếu bác sĩ cho trẻ dùng kháng sinh thì liệu trình 10 ngày là tối đa. Đối với những trẻ từ 6 tuổi trở lên bị viêm nhẹ hoặc trung bình, chỉ nên dùng một liều kháng sinh từ 5-7 ngày.

Trẻ có thể khó nghe nếu mắc bệnh viêm tai giữa.

Bài viết tham khảo: Coi chừng với dị ứng sữa bò ở trẻ em

Tuy nhiên, kể cả sau khi đã điều trị bằng kháng sinh hết một đợt viêm, dịch vẫn có thể đọng lại trong vùng tai giữa trong vài tháng sau đó. Làm thế nào để chẩn đoán và trị bệnh? Nếu nghi ngờ viêm tai, hãy đưa trẻ đi khám ngay. Chỉ có bác sĩ chuyên môn mới có thể chẩn đoán đúng dựa vào triệu chứng lâm sàng và kiểm tra sức khỏe. Khi khám, bác sĩ sẽ dùng ống soi tai - một dụng cụ nhỏ giúp nhìn rõ màng nhĩ. Cho đến nay, không có phương pháp duy nhất điều trị tất cả các loại viêm tai giữa. Do đó, để quyết định cách chữa, bác sĩ sẽ cân nhắc một số yếu tố sau:

• Dạng viêm tai và mức độ nghiêm trọng
• Số lần bị viêm tai
• Đợt viêm mới kéo dài bao lâu
• Trẻ bao nhiêu tuổi
• Những yếu tố nguy cơ trẻ có thể gặp
• Liệu bệnh có ảnh hưởng tới thich giác của trẻ

Trong thực tế, do tính chất tự khỏi của bệnh nên một số chuyên gia cho rằng có thể dùng phương pháp “đợi và xem xét”. Theo đó, người ta sẽ cho trẻ thuốc giảm đau thay vì kháng sinh trong một vài ngày. Có một số lý do quan trọng để xem xét giải pháp này:

Đối với kháng sinh:

• Không hiệu quả đối với các bệnh lây nhiễm do virus
• Không loại bỏ được dịch đọng trong tai giữa
• Có thể gây phản ứng phụ
• Không giảm đau trong 24 giờ đầu và có ảnh hưởng rất ít lên cơn đau sau đó
• Việc sử dụng kháng sinh thường xuyên có thể làm cho khuẩn kháng thuốc, gây khó khăn hơn cho điều trị sau này.

Kháng sinh có thể gây hại đau tai ở trẻ.

Ngoài ra, giải pháp “đợi và xem” cũng không thể áp dụng cho trẻ bị dị tật sứt hàm ếch, bị hội chứng Down hoặc các bệnh tiềm ẩn như rối loạn miễn dịch, có tiền sử tái phát. Tuy nhiên, một số trẻ lại cần dùng kháng sinh ngay như:

• Bị viêm tai nhiều lần
• Còn ít tuổi
• Bị bệnh nặng hơn

Việc có nên dùng kháng sinh hay không vẫn cần thời gian xem xét, trong khi đó, có thể giúp bé giảm đau và hạ sốt bằng acetaminophen, ibuprofen hoặc thuốc nhỏ tai giảm đau, miễn là màng nhĩ chưa bị thủng. Biện pháp phẫu thuật ống tai cần được áp dụng cho một số trẻ bị mất thính giác liên tục. Trong một số trường hợp, bác sĩ tai mũi họng sẽ khuyên phẫu thuật đưa các vòi đặc biệt có tên là tympanostomy vào màng nhĩ. Nó cho phép dịch từ tai giữa chảy ra ngoài, giúp cân bằng áp suất trong tai khi mà vòi Ot-tát không thể đảm nhiệm việc này.

6. Tránh sai lầm khi dùng thuốc nhỏ tai

Đơn giản như việc tự dùng ôxy già nhỏ tai cũng có thể gây những tai biến đáng tiếc như làm bong lớp biểu bì bảo vệ trên da ống tai, làm chậm quá trình lành vết thương của tai thậm chí có thể gây chít hẹp ống tai ngoài ảnh hưởng lớn đến sức nghe đặc biệt là ở trẻ em. Thuốc bột được sử dụng dùng làm thuốc tai thường là những loại thuốc bột nguyên chất có khả năng hòa tan để tránh việc cản trở dẫn lưu của dịch tai giữa ra ngoài.

Thuốc nhỏ tai có thể phản tác dụng với trẻ.

Nhiều trường hợp bố mẹ thấy con chảy nhiều nước ra cửa tai quá nên cạo các viên thuốc kháng sinh rồi rắc vào tai trẻ. Trường hợp này rất nguy hiểm do những tá dược có trong thuốc viên sẽ gây bít tắc dẫn lưu dịch dẫn đến tình trạng dịch viêm không được dẫn lưu ra ngoài sẽ phá hủy sang phần xương chũm của tai giữa gây viêm xương chũm thậm chí gây biến chứng nội sọ đồng thời làm cho khi khám các thầy thuốc rất khó đánh giá đúng tình trạng của tai bệnh do không quan sát được màng tai.

Điều cần nhớ việc chẩn đoán và điều trị viêm tai giữa phải được thực hiện tại các cơ sở có chuyên khoa tai mũi họng. Tuyệt đối không nên tự ý mua thuốc về điều trị mà không được thăm khám của các thầy thuốc chuyên khoa vì có thể để lại những di chứng do tai biến nặng nề của thuốc như điếc không hồi phục vì tác dụng của một số thuốc gây ngộ độc ốc tai có trong thành phần của thuốc nhỏ tai.

Dùng thuốc nhỏ tai không có sự tư vấn của bác sỹ khiến trẻ gặp nguy hiểm.

7. Biến chứng của viêm tai giữa cấp ở trẻ em

• Viêm tai giữa cấp ở trẻ nếu không điều trị tốt và kịp thời có thể dẫn đến 1 số biến chứng và di chứng. Do đó cần được khám và điều trị bởi bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng Nhi khi có các triệu chứng kể trên. Đặc biệt là triệu chứng đau tai, chảy dịch tai, xảy ra sau một viêm mũi họng. Nên khám với nội soi hoặc đèn soi tai để có thể quan sát màng nhỉ, đánh giá thể loại và mức độ viêm.
• Viêm tai giữa cấp ở trẻ gây ứ dịch, ứ mủ trong hòm nhĩ, gây thủng nhĩ , hủy các xương con. Điều này dẫn đến giảm sức nghe, kéo heo chậm nói, rối loạn ngôn ngữ.
• Tình trạng nhiễm trùng nặng cũng dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như: vêm màng não, áp xe não, viêm tắc xoang tĩnh mạch bên, liệt dây thần kinh mặt.

Viêm tai giữa có thể gây nhiều biến chứng nguy hại cho sức khỏe trẻ.

8. Cách phòng bệnh viêm tai giữa ở trẻ

Ngoài một số yếu tố không thể thay đổi như tiền sử gia đình hoặc thường xuyên bị viêm tai, có thể phòng ngừa bệnh cho trẻ bằng cách:

• Nuôi con bằng sữa mẹ tối thiểu 6 tháng. Việc này giúp ngăn ngừa sự phát triển các đợt viêm tai từ sớm. Nếu trẻ bú bình, hãy giữ cho trẻ ở một góc nghiêng vừa phải thay vì cho trẻ bú nằm.
• Tránh cho bé tiếp xúc với khói thuốc lá, nếu không nó sẽ làm tăng số lần và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Giảm tiếp xúc với nhiều trẻ khác, nhằm ngăn ngừa các bệnh viêm đường hô hấp trên - nguyên nhân gây viêm tai thường xuyên.
• Rửa tay sạch, cả trẻ và cha mẹ cần thực hiện việc này. Đây là một trong những cách quan trọng nhất giúp giảm nguy cơ truyền bệnh.
• Cho trẻ tiêm chủng đúng lịch, vì một số loại văcxin có thể giúp ngăn ngừa viêm tai

Thường xuyên rửa tay cho con để phòng tránh bệnh tật.

Chú ý là các thuốc cảm lạnh và dị ứng như nhóm kháng histamines và chống dị ứng không thể phòng bệnh viêm tai.

9. Nên gọi bác sỹ khi nào

• Khi trẻ bị viêm tai không tự khỏi hoặc viêm tai tái phát nghiêm trọng, cần cho trẻ đi khám ngay vì chúng có thể dẫn tới biến chứng, gây viêm các tổ chức xương lân cận.
• Khi trẻ bị đau tai hoặc có cảm giác “đầy tai”, đặc biệt kèm theo sốt
• Một số nguyên nhân khác dẫn tới đau tai như đau răng, vật lạ trong tai hoặc ráy tai cứng. Bác sĩ có thể tìm ra nguyên nhân và đưa ra lời khuyên cụ thể.

Đi khám bác sỹ nếu trẻ có triệu chứng nặng.

Theo các chuyên gia cho biết thì những trẻ đang trong thời gian bú sữa mẹ thì ít khả năng bị viêm tai giữa hơn. Các phụ huynh cũng nên vệ sinh cho trẻ sạch sẽ để tránh các nguy cơ gây bệnh. Hi vọng bệnh viêm tai giữa ở trẻ em không còn là nỗi lo lắng của bố mẹ sau khi đọc bài viết này. Xin cảm ơn.