Cách mạng tháng 10 Nga: Nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa, kết quả

Lịch sử thế giới có lẽ không thể không nhắc đến Cách mạng tháng Mười Nga như là một trong những sự kiện vĩ đại nhất của thế kỷ XX, đánh dấu một mốc mới trong lịch sử phát triển của nhân loại. Vậy nguyên nhân, diễn biến, ý nghĩa, kết quả, lãnh đạo cách mạng tháng 10 Nga là gì? Vì sao cách mạng tháng 10 Nga là cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong nội dung bài viết dưới đây nhé.

Nguyên nhân bùng nổ Cách mạng tháng Mười Nga

Sau Cách mạng tháng Hai, tình hình nước Nga tồn tại song song hai chính quyền đó là: chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và các xô viết đại biểu công nhân và binh lính. Sau khi nắm được chính quyền, chính phủ lâm thời đã không giải quyết những vấn đề đã hứa trước đó như vấn đề ruộng đất của nông dân, việc làm cho công nhân, tình trạng thiếu lương thực và nhất là quyết theo đuổi chiến tranh đế quốc đến cùng.

Trái với kỳ vọng của người dân Nga, lãnh đạo chính phủ lâm thời là Alexander Kerensky vẫn muốn nước Nga tiếp tục tham gia Thế chiến thứ nhất để tranh giành quyền lực với Đế quốc Đức và Đế quốc Áo – Hung, bất kể việc đất nước đã trở nên kiệt quệ và thương vong của binh sĩ đã quá lớn (tới giữa năm 1917, gần 2 triệu lính Nga đã tử trận và khoảng 5 triệu bị thương). Tâm lý phản chiến dâng cao trong binh sĩ, người dân ở hậu phương cũng bất bình vì hy vọng có được hòa bình đã tan vỡ.

Trong hoàn cảnh đó, lãnh tụ của Đảng Bôn-sê-vích, Vladimir llyich Lenin từ Thụy Sĩ trở về nhà ga Phần Lan ngày 3 tháng 4 năm 1917 đã nhận được sự ủng hộ rất lớn của nhân dân Pê-tơ-rô-grát.

Cáng ngày chính phủ lâm thời của Kerensky càng tỏ ra yếu kém, bất lực, không thể điều hành nổi đất nước. Từ mùa thu năm 1917, nước Nga đã lâm vào một cuộc khủng hoảng rất trầm trọng. Nền kinh tế đất nước đứng trước thảm họa, sản xuất công nghiệp chỉ bằng 36,4% so với năm trước, nông nghiệp cũng sụt giảm, giao thông vận tải hầu như bị tê liệt. Nạn đói đã xảy ra ở nhiều vùng trong nước, nhất là ở các thành phố. Ngoài mặt trận, quân đội Nga tan rã hàng loạt, quân đội Đức liên tiếp chiếm được nhiều vùng lãnh thổ của Nga. Trong hoàn cảnh đó, người dân Nga cảm thấy rất bất bình với Chính phủ lâm thời.

Vào đầu tháng 10 năm 1917 không khí cách mạng bao trùm cả nước Nga, Lenin về nước trực tiếp lãnh đạo khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.

Diễn biến cuộc Cách mạng tháng 10 Nga

- Tháng 4/1917: Lê-nin đã thông qua Đảng Bôn-sê-vích để trình bày  Luận cương tháng Tư chỉ ra mục tiêu đường lối tiếp theo của cách mạng Nga là cách mạng xã hội chủ nghĩa với khẩu hiệu “Tất cả chính quyền về tay Xô viết”.

- Ðầu tháng 7/1917, Chính phủ lâm thời thực hiện đàn áp các phong trào đấu tranh, khủng bố các Xô viết. Nước Nga lâm vào khủng hoảng chính trị, Lê nin buộc phải rút vào hoạt động bí mật tại vùng Ra-dơ-líp (Phần Lan). Lê nin chủ trương tiến hành khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền.

- Đầu tháng 8/1917, Ðại hội lần thứ VI Ðảng Bôn-sê-vích họp bán công khai ở Pê-tơ-rô-grát. Trong thời gian này, Lênin viết xong cuốn Nhà nước và cách mạng, từ đó đề ra nhiệm vụ cho giai cấp vô sản phải giành chính quyền bằng con đường đấu tranh vũ trang

- Ngày 12/10/1917, Ủy ban Quân sự cách mạng do Xô-viết Pê-tơ-rô-grát cử ra đã chỉ đạo công tác chuẩn bị và tiến hành khởi nghĩa vũ trang ở Thủ đô.

- Ngày 16/10/1917, Ủy ban Trung ương Ðảng Bôn-sê-vích đã thành lập Trung tâm quân sự cách mạng để lãnh đạo cuộc khởi nghĩa trong cả nước.

Ngày 24/10/1917, Chính phủ lâm thời chủ trương sẽ dùng mọi biện pháp để triệt tiêu cuộc khởi nghĩa, nhiều ủy viên của Ủy ban quân sự cách mạng bị bắt giam. Chính phủ lâm thời lục soát và đóng cửa các tờ báo của Đảng Bôn-sê-vích, ra lệnh chiếm Cung điện Mùa Đông,..

- Trước tình hình đó, ngay trong đêm 20/10/1917 Lênin đến Cung điện Mùa Đông trực tiếp chỉ đạo cuộc khởi nghĩa vũ trang nhằm lật đổ Chính phủ tư sản lâm thời và thiết lập chính quyền Xô-viết. Ngay trong đêm đó, khởi nghĩa vũ trang đã nổ ra ở Thủ đô Pê-tơ-rô-grát (nay là thành phố Xanh-pê-téc-bua), dưới sự lãnh đạo của Bôn-sê-vích do Lê nin đứng đầu, quân khởi nghĩa đã đánh chiếm được một số vị trí trọng yếu của thủ đô như nhà ga xe lửa, trung tâm bưu điện, nhà máy điện,…

- Rạng sáng 25/10/1917, lực lượng khởi nghĩa đã làm chủ được hầu hết các địa điểm chủ chốt Thủ đô Pê-tơ-rô-grát.

- 25/10/1917, quân khởi nghĩa tiến công Cung điện Mùa đông.

Kế hoạch tấn công Cung điện Mùa Đông được ấn định vào rạng sáng ngày 25 tháng 10. Đến 7 giờ sáng, đợt tấn công thứ nhất bắt đầu. Các vòng đai dần khép lại nhưng các cuộc tấn công quá chậm và phải dùng xe hơi chuyển mệnh lệnh. 3 giờ chiều, đại bác được chĩa thẳng vào Cung điện Mùa Đông. Các chiến sĩ Cận Vệ đỏ đứng sau những chướng ngại vật hoặc làm nhiệm vụ tuần tiễu chờ lệnh phát hỏa. Các đội tuần tra quan sát theo dõi mọi hoạt động của quân đội chính phủ.

Đến 6 giờ chiều, cung điện đã bị vây chặt, các chiến sĩ Cận Vệ đỏ và các thủy thủ ủng hộ Cách mạng tiến sát đến cung điện và chiếm lấy tất cả những góc đường và các mái nhà ở bến tàu cạnh bộ Hải quân và cung điện. Các binh lính bảo vệ cung điện thì dựng chướng ngại vật chặn cổng ra vào Cung điện Mùa Đông, lập sẵn các vị trí đặt súng trường và súng máy để phòng thủ.

6 giờ chiều, đảng Bô-sê-vích gửi tối hậu thư cho Bộ tham mưu quân sự Pê-tơ-rô-grát buộc đầu hàng nếu không sẽ cho chiến hạm Rạng Đông tấn công. Một tối hậu thư khác được gửi đến cho Chính phủ lâm thời buộc phải dọn sạch chướng ngại vật và đầu hàng vô điều kiện. Theo điều kiện đã quy định, sau 20 phút không nhận được câu trả lời sẽ cho chiến hạm Rạng Đông tấn công.

9 giờ 45 phút, chiến hạm Rạng Đông nổ loạt đại bác báo hiệu tấn công (thực ra các phát đạn không nhắm vào cung điện mà chỉ dùng tiếng nổ của đại bác để đối phương hoang mang). Hàng lính bảo vệ cung điện rối loạn và lợi dụng điều đó, thủy thủ, chiến sĩ Cận vệ đỏ và binh sĩ cách mạng tràn vào cung điện. Quân phòng thủ cung điện chỉ kháng cự lẻ tẻ rồi nhanh chóng tan rã. Cuộc chiến diễn ra tới 2 giờ 45 phút sáng thì kết thúc. Toàn bộ chính phủ lâm thời bị bắt (trừ Kerensky).

- Sau khi khởi nghĩa Pê-tơ-rô-grát giành thắng lợi thì phong trào khởi nghĩa lan rộng ra khắp nước Nga. Ngày 3/11/1917, chính quyền Xô viết giành thắng lợi trên cả nước.

Ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng 10 Nga

• Cách mạng tháng Mười Nga là một trong những sự kiện vĩ đại nhất của thế kỷ XX, đánh dấu một mốc mới trong lịch sử phát triển của nhân loại. Nó đã xóa bỏ các giai cấp bóc lột, tư sản, địa chủ và chế độ người bóc lột người, đưa giai cấp vô sản bị áp bức, bóc lột nặng nề thành giai cấp đứng đầu và làm chủ xã hội; giải phóng nhân dân lao động, đưa người lao động từ thân phận nô lệ trở thành chủ nhân của đất nước; ra đời nhà nước xã hội chủ nghĩa - nhà nước chuyên chính vô sản đầu tiên trong lịch sử loài người và làm cho chủ nghĩa xã hội từ lý luận trở thành hiện thực trong đời sống chính trị thế giới. Cách mạng tháng Mười Nga đã mở ra một bước ngoặt căn bản trong lịch sử loài người, từ thế giới tư bản chủ nghĩa sang thế giới xã hội chủ nghĩa, mở ra một thời đại mới - thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên phạm vi toàn thế giới.
• Cách mạng tháng Mười Nga đánh đổ chủ nghĩa đế quốc ở ngay “chính quốc”, đồng thời đánh vào hậu phương của nó là các nước thuộc địa của Nga hoàng; cổ vũ, lôi cuốn mạnh mẽ phong trào cách mạng giải phóng dân tộc của những nước thuộc địa ở châu Á, châu Phi, châu Mỹ Latin.
•  Cách mạng tháng Mười Nga có ý nghĩa lịch sử và tính chất quốc tế vô cùng sâu rộng; không một cuộc cách mạng nào trong thời đại ngày nay lại không chịu ảnh hưởng sâu xa của Cách mạng tháng Mười. Nó cho thấy: trong thời đại ngày nay, sự kết hợp tất yếu và tự nhiên giữa cuộc đấu tranh vì dân chủ và cuộc đấu tranh vì chủ nghĩa xã hội, giữa dân chủ và chủ nghĩa xã hội chẳng những là mục tiêu mà còn là động lực mạnh mẽ thúc đẩy tiến bộ xã hội, đưa xã hội loài người vươn tới tự do, công bằng, bình đẳng và văn minh.

Tính chất của cuộc Cách mạng tháng 10 Nga 

Muốn đánh giá tính chất cách mạng tháng 10 Nga, chúng ta cần xét về đặc điểm của cuộc cách mạng đó:

• Về đối tượng và mục đích của cuộc cách mạng: cách mạng Tháng 10 đã lật đổ ách thống trị của phong kiến và tư sản Nga, giải phóng nhân dân và các dân tộc bị đế quốc Nga áp bức để xây dựng một nhà nước mới tốt đẹp hơn – Nhà nước Xã hội Chủ nghĩa.
• Về giai cấp lãnh đạo: giai cấp lãnh đạo cuộc cách mạng Tháng 10 Nga là giai cấp công nhân với đội tiên phong là Đảng cộng sản Nga.
• Về lực lượng tham gia: tham gia cuộc cách mạng có giai cấp công nhân, nông dân, trí thức tiểu tư sản và nhân dân các nước thuộc địa bị đế quốc Nga áp bức.
• Về phương hướng phát triển của cách mạng: cuộc cách mạng đã phát triển qua hai giai đoạn: giai đoạn 1 đánh đổ phong kiến Nga hoàng (cách mạng Tháng Hai) và giai đoạn 2 đánh đổ giai cấp tư sản trong chính phủ lâm thời ( cách mạng Xã hội chủ nghĩa) , sau đó đưa nước Nga tiến lên chủ nghĩa xã hội. Sau khi cách mạng thành công, chính quyền cách mạng đã tuyên bố về quyền bình đẳng của các dân tộc, tuyên bố giải phóng cho tất cả các dân tộc bị đế quốc Nga thống trị, trên cơ sở đó đưa đến sự ra đời Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô Viết.

=> Căn cứ vào những đặc điểm trên ta thấy, cách mạng Tháng Mười Nga là cuộc cách mạng vô sản. Bên cạnh đó, cuộc cách mạng còn thực hiện cuộc giải phóng cho các dân tộc bị đế quốc Nga thống trị nên nó còn mang tính chất của cuộc cách mạng giải phóng dân tộc. Như vậy cách mạng tháng Mười Nga vừa mang tính chất cách mạng vô sản và giải phóng dân tộc.

Kết quả của cuộc Cách mạng tháng 10 Nga

- Cách mạng tháng Mười Nga đã giành được thắng lợi vẻ vang, các Bộ trưởng của Chính phủ lâm thời thì bị bắt, còn thủ tướng Kerenski phải chạy trốn ra nước ngoài. Cách mạng tháng 10 nga thành công đã lật đổ chính quyền tư sản trở thành nhà nước xã hội chủ nghĩa đầu tiên trên thế giới.

- Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga là kết quả hiện thực hóa lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, đã biến những mơ ước, khát vọng sống hòa bình, độc lập, tự do thành hiện thực sinh động ở nước Nga và phát triển thành hệ thống xã hội chủ nghĩa sau chiến tranh thế giới thứ hai (1945). Cách mạng Tháng Mười Nga thành công đã cổ vũ các dân tộc bị áp bức trên thế giới đoàn kết lại, đứng lên làm cách mạng xã hội chủ nghĩa, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội và giải phóng con người khỏi áp bức, bóc lột, bất công, vì sự tiến bộ xã hội.

- 104 năm đã trôi qua, kể từ ngày Cách mạng Tháng Mười Nga giành thắng lợi, khoảng thời gian không dài so với lịch sử nhân loại, nhưng đủ để chúng ta nhìn nhận, đúng đắn tầm vóc, giá trị lịch sử, ý nghĩa thời đại của Cách mạng Tháng Mười Nga cũng như những khó khăn thử thách trên con đường hiện thực hóa lý tưởng cao cả đó; giữ vững quyết tâm đấu tranh chống lại những quan điểm sai trái, phản động, bảo vệ những giá trị trường tồn mà Cách mạng Tháng Mười Nga mang lại. Đó là nhiệm vụ cao cả, thiêng liêng của những người cộng sản và nhân dân yêu chuộng hòa bình, tiến bộ trên toàn thế giới.

Vì sao cách mạng tháng 10 Nga là cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa

Cách mạng Tháng 10 Nga năm 1917 đã giải phóng cho nhân dân Nga và các dân tộc bị Đế quốc áp bức. Vì vậy, nó vừa có ý nghĩa sâu sắc đối với nước Nga vừa có ý nghĩa sâu sắc với phong trào cách mạng thế giới, đặc biệt là phong trào giải phóng dân tộc.

Đối với nước Nga: Cách mạng Tháng 10 đã mở ra một kỷ nguyên mới; tình hình đất nước Nga thay đổi hoàn toàn; xóa bỏ ách thống trị của phong kiến Nga và tư sản Nga thành lập chính quyền Xô Viết, nhân dân lao động được lên làm chủ đất nước và tiến tới xây dựng Chủ nghĩa xã hội.

Đối với thế giới: cách mạng Tháng 10 Nga có ý nghĩa sâu sắc đến tiến trình lịch sử và cục diện thế giới.

Cách mạng tháng Mười Nga thắng lợi dẫn đến sự xuất hiện của nhà nước chuyên chính vô sản đầu tiên trên thế giới đã tạo ra một chế độ xã hội chủ nghĩa; làm cho bản đồ thế giới có sự thay đổi.

 Cách mạng Tháng 10 Nga cổ vũ mạnh mẽ và thúc đẩy phong trào cách mạng thế giới.

Cách mạng Tháng 10 đã mở ra con đường giải phóng cho giai cấp công nhân và các dân tộc thuộc địa.

Cách mạng Tháng 10 đã làm cho phong trào cách mạng ở các nước phương Tây và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước phương Đông(đặc biệt là Việt Nam) có mối quan hệ mật thiết với nhau vì cùng chống lại một kẻ thù chung là chủ nghĩa đế quốc.

Trên đây là tổng hợp những nội dung về cuộc Cách mạng tháng 10 . Hy vọng bài viết sẽ hữu ích đến bạn.