Tham sân si là gì? Cách kìm chế tham sân si đơn giản nhất

Tín ngưỡng là một món ăn tinh thần không thể thiếu đối với người dân Việt Nam. Với phần lớn dân số tin vào Phật pháp có lẽ chúng ta đã quen với ba từ “tham, sân, si” bởi  Phật dạy rằng: “Nguồn cội của mọi khổ đau trên đời đều từ 3 việc mà ra: tham, sân, si”.

Vậy tham sân si là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này nhé.

Tham sân si là gì?

Tham sân si là ba thứ kịch độc luôn tìm ẩn tự bên trong tâm trí ta. Nếu không sớm nhận diện được bản chất và cách kiểm soát nó thì ta sẽ rất dễ trở thành nạn nhân của nó.

Ngay khi 3 thứ này nó khởi lên thì nó sẽ thiêu cháy tất cả, nào là nhân cách đạo đức, sự sáng suốt, mạng sống của chính chúng ta và tác động không tốt đến những người khác.

Tham là gì?

Phật dạy rằng: “Nguồn cội của mọi khổ đau trên đời đều từ 3 việc mà ra: tham, sân, si”. Trong đó, tham đứng hàng đầu, tuy nhiên phàm là con người ở đời, ai cũng có lòng tham. Từ chữ tham mới nổi lên sân hận, mới khiến con người si mê u tối, từ đó gây nên nghiệp ác.

Theo Phật pháp, tham là sự đắm say, sự ham muốn, sự đam mê một điều gì đó. Cốt lõi của lòng tham nằm ở 5 nhu cầu của con người: Tài (tài sản), sắc (sắc đẹp, hình thức bên ngoài), danh (danh thơm, tiếng tốt), thực (ăn uống), thùy (ngủ nghỉ).

Khi ham muốn về 1 trong thứ này dâng lên cao hơn mức bình thường, con người sẽ nảy sinh lòng tham và được hiển hiện với những hành động, lời nói của mình.

Tham có 3 loại sau:

• Tham tài vật: Là lòng tham những thứ vật chất, tiền bạc, nhà cửa, xe cộ.
• Tham sắc dục: Là mạng sống dục, vọng sắc đẹp nói chung là về “thân”.
• Tham danh vọng: Là sự tham về sự nổi tiếng, quyền lực, địa vị.

Thế nhưng, lời Phật dạy về lòng tham khẳng định rằng, tham lam không phải là bản chất của con người. Nhân chi sơ, tính bổn thiện. Con người sinh ra thuần khiết như tờ giấy trắng, trái tim thuần hậu và thiện lương. Lòng tham lớn dần lên theo năm tháng, qua những bể dâu mà mỗi người gặp phải. Người không biết tiết chế lòng tham thì lòng tham cứ lớn dần mãi lên, đưa lối dẫn đường đến những hành động sai trái. Phật nói: “Lòng tham càng lớn, phúc đức lại càng tiêu tán”. Vì sao? Tham thường đi liền với ác. Người tham muốn đoạt được thứ mình muốn, lại sinh làm điều ác để thỏa mãn cho mình.

Sân là gì?

“Sân” là cơn giận, lòng giận dữ, nóng nảy, thù hận khi không vừa lòng, không được thỏa thích như ýmuốn. Bất bình vì bị xúc phạm, nhân đó làm những chuyện sai trái. Sau cơn giận thời giữ lại lòng oán ghét tìm dịp mà trả thù.

Sở dĩ sân sinh khởi là do lòng yêu thích “cái ta” hay thích “cái của ta”. Nếu người ta mắng nhiếc, chê bai kẻ nào khác thời ta không thấy giận, nhưng nếu ai chửi bới hoặc khiển trách ta hay người thân của ta, hoặc làm tổn hại tài sản của ta lập tức ta cảm thấy khó chịu ngay. Khi khó chịu tăng dần thời sẽ trở thành nóng giận. Nhưng nên nhớ rằng trên đời này không ai tránh khỏi bị khiển trách, bị chê bai, khó tránh khỏi miệng thế gian.

Sân giận: không hề tốt cho tim mạch, làm cho tim đập mạnh, máu lên dễ đột quỵ, giận quá hại gan dễ bị mắc các bệnh về gan, nộ khí thương cang. Giận quá mất khôn, không giải quyết tốt vấn đề mà gieo phiền phức.

Si là gì?

“Si” là si mê, vô minh, ngu tối. Người vô minh không sáng suốt, không suy xét hiểu biết đúng lẽ phải, đúng sự thật để phán đoán việc hay dở, tốt xấu, lợi hại… nên mới làm những điều nhiễm ô tội lỗi, có hại cho mình và người. Si, vô minh theo thế tục gọi là “dại” hay “ngu”.

Vô minh che lấp tâm trí, làm cho con người không còn nhìn thấy được những chất bợn nhơ đang gậm nhấm từ bên trong con người khiến các thói hư tật xấu ấy sẽ tăng dần và cuối cùng đưa con người vào con đường tội lỗi triền miên.

Si cũng được chia làm nhiều loại như:

• Mất đi khả năng nhận biết đạo lý làm người.
• Mất đi khả năng nhận biết bản chất của mọi chuyện.
• Mất đi khả năng nhận diện tâm, thân của bản thân.

Sân si là gì?

Sân si là một thuật ngữ có nguồn gốc từ đạo phật, khái niệm đầy đủ của nó là tham – sân – si. “Sân” được hiểu là sự tức giận, dễ nổi nóng thậm chí có thể nảy sinh thù hằn mỗi khi không vừa lòng điều gì đó hoặc khi không có được thứ mình muốn. Trong khi đó, từ “si” được hiểu là si mê, u muội, không suy xét đúng sai mà chỉ dựa trên cảm tính để phán đoán việc tốt xấu, lợi hại… làm ra những việc có hại cho cả bản thân và người xung quanh. Những người này rất bảo thủ và khó thuyết phục.

Ý nghĩa tham sân si là gì? Liệu có tốt không?

Sân si là tìm tòi, bảo vệ quan điểm của mình nó lại có ý nghĩa phần nào tích cực trong một cuộc thảo luận nhóm: bởi như vậy các thành viên có tinh thần trao đổi, cạnh tranh cùng nhau phát triển, làm cho cuộc hội nhóm không tẻ nhạt mà vô cùng sôi nổi bởi các ý kiến bảo vệ quan điểm riêng của cá nhân, từ đó tìm ra khuyết điểm và hỗ trợ lẫn nhau Tuy nhiên sân si quá mức có thể gây ra bất mãn, sự cạnh tranh có thể dẫn đến trường hợp không lành mạnh như chơi xấu nhau, có thể khiến cuộc hội nhóm thành cuộc cãi vã, góp ý tìm ra khuyết điểm hỗ trợ đôi khi bị coi là chỉ trích gây ra thù hằn giữa các thành viên.

Sân si nó được coi là tam độc sâu thẳm trong mỗi con người, nó có thể hủy hoại chính bản thân cá nhân và những người khác. Sân si trong cuộc sống là một điều nên tránh, nếu có thể thì đừng bao giờ có tính này, bởi tất cả chỉ làm hại bản thân mà thôi. Sân si dễ nảy sinh sự đố kỵ, sự nóng nảy khi gặp việc gì đó bản thân không hoàn thành tốt hoặc kết quả không như mong đợi tạo nên tâm lý khiến bản thân tự xa lánh những người xung quanh. Trở nên tính toán thiệt hơn và làm cho các mối quan hệ xã hội đi đến ngõ cụt.

Tham – Sân – Si chưa bao giờ được khuyến khích phát huy cả tuy nó là bản năng bên trong của con người, bởi những tính cách này có thể hủy hoại bản thân và người khác. Tham – Sân – Si phải được kiềm chế, chế ngự để nó mãi chỉ ở ẩn sâu bên trong con người, vì Nó có thể lớn mạnh đến nỗi dễ dàng điều khiển hành động của bạn theo hướng tiêu cực. Mỗi cuộc đời trong cộng đồng này ai cũng đều có tính sân si, chỉ khác nhau là chúng ta ai là người có ít, người có nhiều, người biểu hiện ra bên ngoài, người giấu kín ở bên trong, người biết tiết chế chúng hay người cố tình khiến chúng trở thành bản năng.

Biểu hiện các cách nhận biết một người tham sân si như nào?

Người có tính tham – sân – si bao giờ cũng trong trạng thái u uất, ganh ghét với người khác, có thể nói là họ dành cả cuộc đời để so sánh, nhòm ngó người khác mà không biết tận hưởng, hưởng thụ cuộc sống của mình, lúc nào cũng luôn muốn thể hiện để được công nhận, muốn vượt qua người khác, sống trên người khác nên cuộc sống lúc nào cũng áp lực, gây ra tính trạng quá sức, mệt mỏi cho bản thân. Với những người này lòng tham là không có hạn, nên với họ không biết bao nhiêu là đủ, bao nhiêu là vừa, và đâu là điểm dừng để có một cuộc sống vẹn tròn, hạnh phúc.

Tham – sân – si chỉ sẽ hại bản thân cá nhân, không giúp chúng ta hơn ai cả mà ngược lại lại bị thụt lùi, bị bỏ lại phía sau một cách không ai thương cảm, bị tách biệt dần dần với xã hội, với cuộc sống xung quanh. Những người này thường chỉ thấy cái lợi cho mình, sẵn sàng trở mặt, quay lưng lại với công ơn người giúp đỡ, kiểu người “gió chiều nào xoay chiều đó” dễ thất bại, và mãi không bao giờ bằng người ta được.

Tại sao phải chế ngự tham sân si?

Con người sống giữa nhân sinh đều phải thuận theo luân hồi nghiệp báo, tránh không được, nhưng tự mình có thể xây dựng những nghiệp duyên tốt đẹp cho mình.

Muốn thiện, trước hết phải hết tham. Muốn phúc, trước tiên phải biết đủ, không sân, không si. Vô sở cầu nhi tự đắc, đó mới thực sự là đại trí huệ của đời người.

Tiền của trên đời, cố kiếm thật nhiều rồi chết đi cũng không mang theo được. Tiền tài danh vọng, mất rồi tất cả cũng chỉ là hư vô. Đời người là hữu hạn, nhân sinh là vô hạn, cớ gì mãi tham lam để tự chuốc lấy đau khổ cho mình.

Những lời Phật dạy về sân si và lòng tham nhắc nhở chúng sanh rằng, tham, sân, si chính là thuốc độc giết chết nhân cách con người. Vì thế ta phải biết chế ngự tham sân si để hướng tới những lẽ sống đẹp.

Cách chế ngự tham sân si là gì

Khi bị bất kể thứ gì cám dỗ bản thân mình, thì bạn nhất định phải thật tỉnh táo để nhận biết đúng sai. Nếu không thì bạn sẽ bị chính lòng tham sân si làm mờ đi lí trí của mình và tin vào những điều không có thật.

Để có thể nhận biết được lòng tham, khi ta nhận biết được lòng tham trong lòng trỗi dậy. Bản thân của chúng ta biết rằng làm như vậy là sai trái, chúng ta không được làm điều đó. Nếu bạn có thể kiềm chế được nó thì bạn sẽ là một người chính trực. Còn nếu không thì bạn sẽ trở thành một con người tham lam và là tệ nạn của xã hội. Ngay lúc đó mọi thứ của bạn sẽ mất đi về nhân cách con người và người thân của mình.

Để tránh khỏi những rắc rối không mong muốn thì sân giận, hận nổi lên thì bạn cần phải chế ngự nó. Nếu không thì chính bản thân của bạn sẽ là nạn nhân của nó. Bởi khi lòng sân nổi lên thì sẽ hãm hại người khác, tuy nhiên bản thân mình sẽ bị thiệt thòi nhiều hơn.

Con người cần phải có tri thức mới có thể nhận thức được cái đúng cái sai, cái ngu dốt của bản thân, cái bản chất của sự việc… Từ đó việc làm mới chính đáng, tránh khỏi những điều tai hại, vừa lợi ích cho mình và vừa lợi ích cho người, ở hiện tại cũng như ở tương lai.

Cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết. Như vậy ta đã biết được tham sân si là gì rồi đúng không nào.