Virus máy tính là gì: tác hại và cách phòng chống virus

Virus máy tính là gì và tại sao chúng lại gây ra những tác hại cho máy tính của bạn? Không ít người dùng đang rất đau đầu vì tình trạng virus xâm nhập mà không biết nguyên nhân và cách giải quyết như thế nào cho an toàn.

Trong bài viết này, Chanh Tươi Review sẽ gửi tới mọi người tất tần tật thông tin về virus, các tác hại, cách diệt virus và xây dựng hệ thống bảo vệ cho máy một cách chi tiết nhất. Theo dõi ngay sau đây nhé!

Virus máy tính là gì?

Virus máy tính hay còn thường được gọi vi rút, là những đoạn mã chương trình được thiết kế với mục đích xâm nhập vào máy tính người dùng để lấy thông tin cá nhân, xóa dữ liệu, hoặc thậm chí gửi email nặc danh. Chúng có khả năng tự nhân bản và sao chép vào các chương trình khác.

Virus máy tính ban đầu được tạo ra cho các mục đích nghiên cứu và thử nghiệm, nhưng sau đó đã bị lợi dụng để phục vụ các lợi ích riêng của một số cá nhân hoặc tổ chức bằng cách đánh cắp, điều khiển hoặc phá hoại máy tính của người dùng.

Tác hại của virus máy tính

Virus máy tính là các đoạn chương trình độc hại có khả năng tự nhân bản và xâm nhập vào hệ thống máy tính, gây ra nhiều tác hại cho người dùng. 

Vậy tác hại của virus máy tính là gì? Câu trả lời có thể kể đến như sau:

• Tiêu tốn tài nguyên hệ thống, làm chậm tốc độ xử lý, chiếm dụng dung lượng ổ cứng, bộ nhớ, CPU.
• Đánh cắp dữ liệu cá nhân, thông tin bảo mật, tài khoản ngân hàng, mật khẩu.
• Mã hóa dữ liệu để tống tiền, yêu cầu người dùng trả tiền để giải mã.
• Phá hủy dữ liệu, xóa hoặc làm hỏng các file quan trọng.
• Phá hủy hệ thống, làm máy tính treo, không khởi động được, bị lỗi màn hình xanh.
• Gây khó chịu cho người dùng, hiển thị các quảng cáo phiền phức, mở các cửa sổ không mong muốn.

Phương thức tấn công

Máy tính sử dụng các lệnh mã máy dạng nhị phân để thực hiện các công việc được lập trình. Các công việc này được chia thành các module nhỏ hơn gọi là "trình con" hay routine, mỗi routine đảm nhiệm một tác vụ cụ thể nào đó theo yêu cầu của người dùng.

Virus là một routine đặc biệt, sẽ thực hiện sửa tham số địa chỉ của một số lệnh trỏ đến địa chỉ của nó. Sau khi hoàn thành, virus sẽ trả lại điều khiển cho routine ban đầu. Virus chỉ là một dãy mã lệnh, nhưng có thể tự sao chép và lây lan nếu người viết virus có kỹ năng cao.

Các con đường lây lan của virus máy tính là gì?

• Virus lây nhiễm theo cách truyền thống

Virus có thể xâm nhập vào máy tính qua các thiết bị lưu trữ di động như USB, điện thoại, ổ cứng ngoài. Nếu những thiết bị này đã mang virus thì máy tính cũng sẽ bị nhiễm nếu không có các giải pháp phòng ngừa.

• Virus lây nhiễm qua email

Virus có thể ẩn trong các file đính kèm trong email.

Ví dụ 1: Bạn nhận được một email có tiêu đề như nhận quà tặng hay quảng cáo bán hàng giảm giá, bạn nên xóa email đó mà không mở ra để tránh virus được kích hoạt.

Ví dụ 2: Trong email có chứa các đường link dẫn đến một trang web chứa virus, khi bạn nhấn vào đường link đó máy của bạn có thể bị nhiễm virus ngay lập tức.

• Virus lây nhiễm qua Internet

Khi bạn tải file hoặc phần mềm từ Internet về máy tính, nếu file đó đã bị virus thì nó sẽ lây lan sang máy tính của bạn. Bạn nên chọn các trang web tin cậy để tải file và phần mềm.
Ngoài ra, trên các mạng xã hội, các ứng dụng nhắn tin cũng thường xuất hiện các link nguy hiểm. Bạn không nên bấm vào những link đó.

Một số loại virus máy tính phổ biến thường gặp

Các loại virus thường gặp

Tội phạm mạng ngày nay ngày càng tinh vi hơn trong việc chiếm đoạt thông tin bí mật của chúng ta. Điều này dẫn đến sự xuất hiện của nhiều loại virus nguy hiểm và khó phát hiện hơn. 

Trên toàn cầu, có hàng triệu loại virus máy tính đa dạng, và dưới đây là một số mô tả về các loại phổ biến:

File-infecting Virus:

• Nó tự đính kèm vào chương trình thực thi (Executable Program).
• Còn được biết đến là virus ký sinh, lây nhiễm vào các tệp có định dạng ".exe" hoặc ".com".
• Gây hậu quả như ghi đè dữ liệu hoặc làm hỏng định dạng ổ cứng.

Macro Virus:

• Thường xuất hiện trong các chương trình như Microsoft Word hoặc Excel.
• Lây lan khi tệp tin được truyền sang các máy tính khác, thường nằm trong một phần của tài liệu.

Browser Hijacker:

• Nhằm vào việc thay đổi cài đặt trình duyệt của bạn.
• Được biết đến là virus chuyển hướng trình duyệt, đưa trình duyệt đến các trang web độc hại mà bạn không có ý định truy cập.

Web Scripting Virus:

• Tập trung vào các trang web phổ biến, ghi đè mã và chèn liên kết cài đặt phần mềm độc hại.
• Có thể ăn cắp cookie và sử dụng thông tin cá nhân để gửi thư rác và làm hỏng dữ liệu.

Boot Sector Virus:

• Một loại virus máy tính lây nhiễm vào boot sector của ổ đĩa, bao gồm cả ổ mềm và ổ cứng.
• Không bắt buộc phải khởi động thành công máy tính của nạn nhân để lây nhiễm. Do đó, ngay cả các thiết bị không khởi động được cũng có thể kích hoạt sự lây lan của virus boot sector. 
• Có khả năng gây hại cho hệ thống máy tính và làm mất dữ liệu.

Polymorphic Virus:

• Có khả năng thay đổi mã mỗi khi tệp bị nhiễm, tránh được các chương trình chống virus.
• Sử dụng các kỹ thuật như mã hóa, nén hoặc thêm các đoạn mã vô nghĩa vào mã nguồn của chúng. 
• Một trong những loại virus máy tính nguy hiểm nhất, vì chúng có thể gây ra nhiều thiệt hại cho hệ thống máy tính và khó bị loại bỏ.

Resident Virus 

• Tự giữ lại trên bộ nhớ máy tính, từ đó có thể tự động lây nhiễm sang các tệp khác trên máy của bạn 
• Có thể can thiệp vào hệ điều hành, gây ra sự cố khi bạn khởi động chương trình hoặc tệp tin.

Multipartite Virus

• Một loại virus dễ lây lan, có khả năng tự nhiễm sang nhiều phần của hệ thống máy tính, bao gồm bộ nhớ, tệp tin và hệ điều hành.
• Làm hỏng hoặc xóa các dữ liệu quan trọng, làm chậm hoặc ngăn chặn hoạt động của máy tính. Một số ví dụ về Multipartite Virus là Flip, Invader, Tequila và Ghostball.

Một số loại virus cực kì nguy hiểm

Một số cái tên cực kỳ nguy hiểm có thể kể đến như: 

Tổng hợp các cách phòng chống virus máy tính

• Bảo vệ máy tính bằng phần mềm diệt virus

Một trong những biện pháp quan trọng để đảm bảo an toàn cho máy tính và dữ liệu cá nhân là sử dụng phần mềm diệt virus. Bạn có thể lựa chọn các phần mềm diệt virus uy tín và phù hợp với nhu cầu của mình như: Kaspersky, AVG, Avast,...

• Kích hoạt tường lửa

Tương tự như phần mềm chống malware, tường lửa cá nhân cũng là một công cụ quan trọng để bảo vệ máy tính khỏi các tác nhân gây hại. Tường lửa sẽ theo dõi và thông báo người dùng khi có vấn đề nào đó xảy ra.

• Luôn cập nhật bản vá lỗi cho hệ điều hành

Hệ điều hành Windows thường xuyên cập nhật các bản vá lỗi để khắc phục những rủi ro bảo mật. Người sử dụng cần thường xuyên kiểm tra và cập nhật bản vá lỗi của họ thông qua trang web Microsoft Update hoặc Windows Update. Hãy kích hoạt chế độ cập nhật tự động để đảm bảo máy tính luôn được bảo vệ.

• Sử dụng máy tính một cách thông minh

Phát hiện các hoạt động bất thường trên máy tính

Ví dụ: Nếu máy tính hoạt động chậm, đây có thể là dấu hiệu của vi rút. Hãy kiểm tra bằng cách cập nhật phần mềm chống malware hoặc sử dụng một phần mềm khác để quét toàn bộ hệ thống.

Kiểm soát các ứng dụng đang chạy

Ví dụ: Sử dụng Task Manager để kiểm tra các ứng dụng đang hoạt động trên hệ thống, đồng thời quản lý tài nguyên máy tính như dung lượng và CPU. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề và thực hiện các biện pháp phòng ngừa.

• Đóng băng hệ thống

Kỹ thuật "đóng băng" giúp giữ nguyên trạng thái hiện tại của máy tính, giảm khả năng bị nhiễm virus. Khi máy tính khởi động lại, mọi thay đổi sẽ được xóa.

• Tuân thủ nguyên tắc sử dụng

Luôn quét virus trước khi sử dụng thiết bị lưu trữ di động và chỉ tải phần mềm từ nguồn đáng tin cậy để tránh rủi ro nhiễm virus.

• Sao lưu dữ liệu định kỳ

Bảo vệ dữ liệu bằng cách thường xuyên sao lưu vào một nơi an toàn, giúp phục hồi dữ liệu nhanh chóng trong trường hợp máy tính bị tấn công.

Cách diệt virus trên laptop, máy tính cực dễ

Cách diệt virus thủ công

Bước 1: Nhấn tổ hợp phím Windows + R để mở hộp thoại Run.

Bước 2: Gõ mã lệnh "gpedit.msc" -> Nhấn Enter hoặc OK.

Bước 3: Cửa sổ Local Group Policy Editor hiện lên, lần lượt kích chọn theo thứ tự:

+ Chọn Computer Configuration.

+ Chọn Administrative Templates.

+ Chọn System.

+ Kích đúp chọn Removable Storage Access

Bước 4: Nhấn đúp vào Removable Disks: Deny execute access.

Bước 5: Khi cửa sổ mới của Removable Disks: Deny execute access hiện lên -> Chọn Enabled -> Chọn Apply để lưu lại các tùy chọn.

Bước 6: Sử dụng tổ hợp phím Windows + R để mở lại hộp thoại Run -> Nhập lệnh "cmd".

Bước 7: Trong cửa sổ CMD, nhập lệnh "gpupdate | force" -> Nhấn Enter.

Bước 8: Chờ máy tính tự động quét và diệt virus. Khi thành công, màn hình sẽ hiện thông báo.

Sử dụng Windows Security

Bước 1: Chọn Start Menu (góc trái, bên dưới màn hình) -> Tìm công cụ Windows Security trong thanh tìm kiếm.

Bước 2: Chọn Virus & threat protection.

Bước 3: Chọn Scan Option.

Bước 4: Chọn Windows Defender Offline Scan -> Chọn Scan now.

Bước 5: Click chọn Scan để bắt đầu quá trình quét và diệt virus.

Tóm lại, virus máy tính là một loại phần mềm độc hại có thể gây ra nhiều rắc rối cho người dùng và thiết bị. Để phòng chống virus, bạn nên cài đặt và cập nhật phần mềm diệt virus, tránh mở các tệp tin đính kèm lạ, không tải các ứng dụng từ nguồn không tin cậy và không sử dụng các thiết bị lưu trữ ngoài. Nếu máy tính của bạn bị nhiễm virus, bạn nên quét và xóa virus ngay lập tức hoặc mang máy đến trung tâm sửa chữa uy tín để được hỗ trợ kịp thời. 

Hy vọng bài viết trên Chanh Tươi Review đã tổng hợp toàn bộ thông tin và giải đáp đầy đủ khái niệm, tác hại và cách phòng virus máy tính là gì tới mọi người.