Hi vọng hay hy vọng? Sử dụng từ nào mới là từ đúng?

Hi vọng hay hy vọng? Sử dụng từ nào mới là từ đúng? Đây là câu hỏi mà nhiều người thường gặp phải khi viết văn hay nói chuyện. Tuy hai từ này có nghĩa tương đồng, nhưng không phải lúc nào cũng có thể thay thế cho nhau. Vậy làm sao để biết được khi nào nên dùng hi vọng, khi nào nên dùng hy vọng? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Hi vọng hay hy vọng? Sử dụng từ nào mới là từ đúng?

Định nghĩa hy vọng, hi vọng là gì?

Trong tiếng Việt, “hi vọng” và “hy vọng” vừa đóng vai trò là động từ vừa đóng vai trò là danh từ:

• Động từ: tin tưởng và mong chờ điều tốt đẹp đến (ví dụ: hi vọng có ngày gặp lại, hi vọng nhiều ở thế hệ trẻ)
• Danh từ: niềm mong ước, tin tưởng vào điều tốt đẹp (ví dụ: nuôi hi vọng, lòng tràn trề hi vọng)

Sử dụng hi vọng hay hy vọng?

Hiện nay, vấn đề về việc sử dụng "i" và "y" vẫn đang gặp phải hai quan điểm trái ngược. Quan điểm đầu tiên ủng hộ việc sử dụng một dạng thống nhất cho cả "i" và "y", tức là chúng đều được viết là "i". Trong khi đó, quan điểm thứ hai lại không đồng ý với việc thống nhất và cho rằng "i" và "y" có thể được sử dụng mà không cần phải tuân theo quy tắc chung.

Quan điểm 1: Nhất thể “i” và “y” trở thành duy nhất “i”

Ở Việt Nam, trước năm 1980, Bộ Giáo dục đã đưa ra quan điểm rằng tiếng Việt, khi sử dụng, cần phản ánh đầy đủ bản sắc văn hóa dân tộc trong ngôn ngữ. Tình hình này đặc biệt nổi bật ở các từ sử dụng chữ "y," thường là từ mượn từ tiếng Hán. Do đó, Bộ Giáo dục đã thiết lập tiêu chuẩn chỉ sử dụng chữ "i" thay vì "y" trong tiếng Việt.

Quy định về chính tả trong sách giáo khoa, được đưa ra như một cải cách giáo dục, được chính thức ban hành vào ngày 30-11-1980 (gọi là Quy định 1980). Thứ trưởng Bộ Giáo dục Võ Thuần Nho và Phó Chủ nhiệm UBKHXH Phạm Huy Thông ký đồng chính văn bản này (không ghi số) với quy định cụ thể như sau:

“Các âm tiết có nguyên âm i ở cuối sẽ được viết thống nhất là i, trừ những từ như uy, duy, tuy, quy,...; ví dụ: kì dị, lí trí, mĩ vị.

Lưu ý: i hoặc y khi đứng một mình hoặc đứng đầu âm tiết vẫn theo quy tắc cũ, ví dụ: ý nghĩa, y tế, ỉ eo, im, yêu…”.

Mặc dù quy định này đã được áp dụng trong sách giáo khoa, nhưng không được chấp nhận hoàn toàn trong đời sống vì có một phần người cho rằng viết nhất thể "i" mang lại nhiều bất cập (xem quan điểm 2). Do đó, vẫn có sự duy trì việc sử dụng i/y thay vì viết nhất thể "i" như được quy định năm 1980.

Quan điểm 2: Phân biệt về cách sử dụng “i” và “y”

Nếu quan điểm thứ nhất cho rằng, vì "i" và "y" khi phát âm giống nhau nên để tránh gây nhầm lẫn, nên đồng nhất viết "i", thì quan điểm thứ hai lại không đồng tình. Quan điểm này đã phân tích các vấn đề của chủ trương chỉ sử dụng "i" và đề cập đến sự quan trọng của việc phân biệt giữa "i" và "y". Chi tiết như sau:

• Việc nhất thể "i" và "y" làm mất đi tính phân biệt và rõ ràng trong tiếng Việt. Ví dụ, nếu viết đồng nhất "lý sư" và "lí nhí", sẽ mất đi sự phân biệt về nghĩa và không thể đánh dấu đúng từ nguyên.
• Việc nhất thể "i" và "y" ảnh hưởng đến sự đa dạng trong cách sử dụng từ tiếng Việt. Ví dụ, trong tên riêng, hầu hết mọi người sử dụng "y" (âm Hán Việt) để thể hiện tính trang trọng, chẳng hạn như Tên Hy (hy vọng), thay vì Hi (cười hi hi); hoặc Tý (năm Tý, năm chuột), chứ không chọn Tí (bé tí).
• Việc nhất thể "i" và "y" còn làm mất đi vẻ đẹp văn hóa. Ví dụ, giữa "công ty" và "công ti", từ "ti" mang lại cảm giác lịch sự hơn so với việc sử dụng từ "vú". Nếu "Công ty" được viết thành "công ti", sẽ thiếu đi sự trang trọng và tôn nghiêm.

Kết luận sử dụng hi vọng hay hy vọng

Theo hai quan điểm về "i" và "y," ta có:

• Theo quan điểm thứ nhất, nhất thể "i" được coi là từ đúng chính tả trong trường hợp của từ “hy vọng.”
• Theo quan điểm thứ hai, phân biệt giữa "i" và "y," từ "hy vọng" được xem là từ đúng chính tả.

Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa ban hành quy định mới về chính tả trong chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Quy định này tập trung vào việc sử dụng "i" và "y" sau các phụ âm h, m, l, k, t, qu theo nguyên tắc sau:

“Viết y dài những từ ngữ gốc Hán Việt sau các chữ H, M, L, K, T, Qu. (Mẹo ghi nhớ theo một trường dạy Việt Ngữ tại Texas: Học Mau Lên Kẻo Ta Quên). Thí dụ: Hy vọng, mỹ thuật, lý thuyết, kỷ yếu, tỷ lệ, quý vị. (Những từ ngữ bé tí, tỉ mỉ, đi ị, í ới …viết i ngắn vì không có nghĩa gốc Hán Việt) (Trích sách Đề Nghị Thống Nhất Cách Viết Chữ Quốc Ngữ – Hùng Sử Việt xuất bản 2013)”

Theo quy định này thì “hy vọng” mới là từ đúng chính tả.

Tại sao lại có sự nhầm lẫn giữa hy vọng và hi vọng?

Trước năm 1980, i và y được phân biệt khá rõ ràng. Tuy nhiên, Bộ Giáo dục đã đề xuất rằng tiếng Việt cần phản ánh đúng bản sắc văn hóa dân tộc trong ngôn ngữ, và nhiều từ sử dụng "y" là từ mượn từ tiếng Hán.

Vì vậy, Bộ Giáo dục đã chuẩn hóa rằng chỉ sử dụng "i" mà không có "y" trong tiếng Việt, theo Một số quy định về chính tả trong sách giáo khoa cải cách giáo dục, ban hành vào ngày 30-11-1980. Theo quy định này, "hi vọng" mới là từ đúng chính tả.

Tuy nhiên, do có nhiều ý kiến trái chiều, nhiều người vẫn giữ quy ước cũ, không thực hiện thay đổi từ "hy vọng" sang "hi vọng".

Gần đây, Bộ GD-ĐT đã đưa ra quy định mới về chính tả trong chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Theo quy định mới này, từ "hy vọng" được xác nhận là chính tả đúng.

Do cuộc tranh luận về việc thống nhất i/y kéo dài suốt nhiều thập kỷ, nhiều người Việt vẫn gặp khó khăn trong việc phân biệt giữa "hy vọng" và "hi vọng"

Một số ví dụ liên quan

Xem thêm: Giao động hay dao động

Để kết thúc bài viết này, chúng ta có thể nhận xét rằng cả hai từ "hi vọng" và "hy vọng" đều có thể sử dụng trong tiếng Việt. Tuy nhiên, khi viết hay nói, chúng ta cần phân biệt rõ ràng hai từ này để tránh nhầm lẫn hay sai sót. Ngoài ra, chúng ta cũng nên tôn trọng nguyên tắc ngôn ngữ. Hy vọng bài viết này, Chanh Tươi Review đã giúp mọi người hiểu rõ nhất về việc sử dụng hi vọng hay hy vọng cho đúng nhất.